کارل یونگ، روانشناس سوئیسی، معتقد بود که در ناخودآگاه انسان، الگوهای ذهنی و جهانی به نام “کهن الگو” وجود دارند. این الگوها از طریق اسطوره‌ها، افسانه‌ها، و آداب و رسوم به نسل‌های بعدی منتقل می‌شوند. یونگ معتقد بود که کهن الگوها، نقشی اساسی در شخصیت و رفتار انسان دارند.

او ۱۲ کهن الگوی اصلی را شناسایی کرد و بعدها کهن الگوهای دیگری نیز بر آن افزوده شد.

شکل‌گیری کهن الگوها:

یونگ معتقد بود که کهن الگوها از طریق تجربیات مشترک انسان‌ها در طول تاریخ شکل می‌گیرند. این تجربیات در ناخودآگاه جمعی انسان ذخیره می‌شوند و به نسل‌های بعدی منتقل می‌شوند.

عوامل موثر در شکل‌گیری کهن الگوها از نظر یونگ عبارت بودند ازتجربیات مشترک انسان‌ها: مانند تولد، مرگ، عشق، جنگ، و …اسطوره‌ها و افسانه‌ها: که داستان‌های نمادین هستند و تجربیات مشترک انسان‌ها را به تصویر می‌کشند.آداب و رسوم و سنت‌ها: که نمادی از باورها و ارزش‌های مشترک انسان‌ها هستند.

اما اینکه کهن الگوها چگونه شکل می گیرند و تولید می شوند موضوع بسیار جالب و مهمی است که در زیر به آن اشاره می شوند:

انسان‌ها در طول زندگی خود تجربیات مشترکی دارندکه این تجربیات بارها و بارها تکرار می‌شوند تا در ناخودآگاه فردی و جمعی انسان درونی ‌شوند. معمولا این تجربیات به صورت نمادها و تصاویر در ناخودآگاه انسان شکل می‌گیرند و از نسلی به نسل های بعدی منتقل می شوند.

 کارکرد کهن الگوها و نقش آنها بر شخصیت و رفتار:

کهن الگوها تاثیرات فراوانی بر رفتار و شخصیت انسانها می گذارند که مهمترین آنها عبارتست از:

درک عمیق‌تر از خود: کهن الگوها به انسان کمک می‌کنند تا خود و انگیزه‌هایش، نقاط قوت و ضعف، خواست ها و تمایلاتش را بهتر درک کند.

رشد و تعالی شخصیت: شناخت کهن الگوها می‌تواند به انسان در رشد و تعالی شخصیتش کمک کند و زندگی فردی او را بهبود بخشد.

خلاقیت: کهن الگوها می‌توانند منابع مفیدی برای خلاقیت و نوآوری در انسان باشند.

ارتباط با دیگران: کهن الگوها به انسان کمک می‌کنند تا با دیگران ارتباط بیشتر و موثر تری برقرار کند و آنها را درک کند.

ایجاد نظم و معنا در زندگی: کهن الگوها به انسان کمک می‌کنند تا نظم و معنا در زندگی خود پیدا کند.

مقابله با چالش‌ها: کهن الگوها می‌توانند به انسان در مقابله با چالش‌ها و مشکلات زندگی کمک کنند.

 تاثیرات کهن الگوها بر ابعاد مختلف انسان ها:

کهن الگوها بر بسیاری از ابعاد انسانی تاثیر می گذارند برای مثال کهن الگوها می‌توانند بر ویژگی‌های شخصیتی انسان مانند شجاعت، خرد، عشق، و … تأثیر بگذارند همچنین می‌توانند بر رفتار انسان در موقعیت‌های مختلف زندگی اثر گذار باشند و حتی انتخاب های اورا متاثر سازند.

کهن الگوها در نهایت می‌توانند بر ارزش‌ها و باورهای انسان تأثیر گذارده و بر تمامی ابعاد انسانی سایه افکنند.

نوروز به عنوان یک کهن الگوی تمام:

نوروز، جشن باستانی آغاز بهار، از دیرباز در فرهنگ ما ایرانیان جایگاهی ویژه داشته است. این جشن، فراتر از یک سنت، حامل مفاهیم و رمزهای عمیقی است که آن را به یک کهن الگو تبدیل می‌کند.

این مفاهیم قرن هاست که در وجود تک تک ما ایرانیان ریشه دوانیده و لازم است از نسلی به نسل دیگر منتقل شود بنابراین شناخت رازها و پیام های واقعی نوروز بسیار حائز اهمیت است:

۱٫ رستاخیز و نوزایی:

نوروز با اعتدال بهاری و آغاز فصل رویش گیاهان همزمان است. از این رو، نمادی از رستاخیز و نوزایی است. در این کهن الگو، مرگ و پوسیدگی زمستان به پایان می‌رسد و زندگی و شادابی بهار آغاز می‌شود.

۲٫ پیروزی خیر بر شر:

در اساطیر ایرانی، نوروز به عنوان پیروزی جمشید، پادشاه افسانه‌ای ایران، بر ضحاک، مار ستمگر، تعبیر می‌شود. این پیروزی، نمادی از پیروزی خیر بر شر و روشنایی بر تاریکی است.

۳٫ نظم و هماهنگی:

نوروز با اعتدال بهاری و آغاز سال نو همراه است. این نظم و تقارن در طبیعت، نمادی از نظم و هماهنگی در جهان هستی است.

۴٫ شروع دوباره:

نوروز فرصتی برای انسان است تا با نگاهی نو به زندگی خود بنگرد و آن را از نو آغاز کند. این کهن الگو، انسان را به دگرگونی و تحول درونی دعوت می‌کند.

۵٫ صلح و دوستی:

نوروز، جشنی باستانی است که در آن، اقوام مختلف ایرانی با آداب و رسوم گوناگون، در کنار یکدیگر به شادی و پایکوبی می‌پردازند. این جشن، نمادی از صلح و دوستی و همبستگی است.

۶٫ بخشش و آشتی: نوروز، زمانی برای بخشش و آشتی با دیگران است.

۷٫ صله رحم: نوروز فرصتی برای دیدار با اقوام و خویشان و تجدید دیدارها است.

۸٫ حفظ و انتقال فرهنگ: نوروز به عنوان یک سنت دیرینه، نقشی مهم در حفظ و انتقال فرهنگ ایرانی به نسل‌های بعدی دارد.

نوروز، فراتر از یک جشن باستانی، یک کهن الگو با مفاهیم عمیق و ارزشمند است. این کهن الگو، انسان را به رستاخیز، نوزایی، نظم و هماهنگی، صلح و دوستی، و تحول درونی دعوت می‌کند.