آسیب شناسی روانی کودکان و نوجوانان

  تاریخچه و اهمیت آن

  آسیب شناسی روانی کودکان اگرچه از سال ۱۸۹۶ میلادی توسط لایتنر ویتمر آمریکایی با تاسیس کلینیک روان شناختی کودکان آغاز شده است اما هنوز در حال تحول و تغییر است.

لایتنر ویتمر (۱۸۶۷-۱۹۵۶) روانشناس آمریکایی که اولین درمانگاه روانشناسی را در سال ۱۸۹۶ با تمرکز ویژه بر کمک به کودکانی اختلال یادگیری داشتند افتتاح کرد. فعالیت لایتر ویتمر با ارجاع پسری شروع شد که مشکلی در هجی کردن کلمات داشت ؛ این ارجاع زمینه ساز ظهور حرفه ای شد که با پزشکی و تعلیم و تربیت فرق داشت.    ویتمر دانشجوی سابق ویلهلم ووند اولین بار اصطلاح “روانشناسی بالینی” را معرفی کرد. او روانشناسی بالینی را مطالعه افراد، با مشاهده یا آزمایش، با هدف ارتقاء تغییر تعریف کرد. تأثیر ویتمر بر این رشته به دلایل متعددی یک تأثیر تاریخی بود تا اساسی و محتوایی زیرا او مسیر این حرفه را مشخص و هموار کرد اما نظریه یا روش جدیدی ارائه نداده است.

  آسیب شناسی روانی کودکان از آن جهت مورد توجه ما در فراخود است که اکثر مخاطبین روان متن یا دانشجویان روانشناسی و مشاوره اند و یا علاقمندان به علم روانشناسی و مشاوره و در هرصورت اگر روانشناس هم نشوند موقعیت های متعددی دارند که می توانند بر زندگی و رشد کودکان و نوجوانان تاثیر بگذارند. اگر حتی معلم، پرستار، پزشک، مربی و … نشوند قطعا پدر، مادر، برادر، خواهر خواهند شد و مسئولیت بزرگی بر دوش خواهند داشت.

  دانستن آسیب های روانی در کودکان و مهمتر از راه های درمان آن، راه های پیشگیری از آنها می تواند این فرهنگ را در جامعه توسط همه افراد نهادینه سازد و از سختی و رنج کودکان و مراقبت کنندگانشان و هزینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی آن بکاهد.

  بنابرابن تلاش می شود در عین حفظ شدن ماهیت علمی این مطالب، برای عموم غیر متخصص نیز کاربردی و موثر باشد.

شیوع اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان  

  طبق آمار منتشر شده در سال ۲۰۱۶ در آمریکا قریب به ۲۰ درصد کودکان و نوجوانان قبل از ورود به دوران بزرگسالی به یک مشکل سلامت روانی دچار خواهند شد و این آمار از اهمیت اطلاع و شناخت تک تک ما از موضوع آسیب های روانی کودک و نوجوان حکایت دارد و اینکه به چه میزان میتوانیم اثر گذار و مفید فایده باشیم در عین حال تحقیقات جدید صورت گرفته در ایالات متحده حکایت از این دارد که این شیوع رو به افزایش است و در برخی موارد خاص این افزایش بسیار نگران کننده شده است. برای مثال در موضوع سوء مصرف مواد با رشد ۲۵ درصدی و با افسردگی کودکان با رشد ۸۰ درصدی نسبت به ۲۰ سال گذشته مواجه بوده ایم.

  آسیب های روانی کودکان و نوجوانان شمول گسترده ای دارد و از ناتوانی های رشدی تا اختلالات خوردن و خوابیدن را در بر می گیرد و هریک از آن ها می تواند بر جنبه های مهمی از زندگی رشدی کودکان و آینده آنها تاثیر بگذارد. اختلالات شایع کودکان به ترتیب عبارتند از ADHD ، اختلالات اضطرابی، فوبی اجتماعی و اوتیسم. نکته حائز اهمیت اینکه معمولا در کودکان مواجهیم با همزمانی اختلالات. طبق آمار منتشر شده در سال ۲۰۱۴ در آمریکا ۴۰ درصد کودکانی که اختلالی را تجربه می کنند حداقل یک اختلال روانی دیگر را نیز دارند. برای مثال نیمی از کودکانی که اختلال ADHD دارند از مشکلات سلوک (اختلال سلوک مجموعه‌ای پایدار از رفتارهایی درکودکان یا نوجوانان  است که به مرور زمان شکل می‌گیرد و تحول می‌یابد. این اختلال وجود یک الگوی تکراری و مداوم از رفتاری است که در آن حقوق اساسی دیگران یا مقررات زیر پا گذاشته می شود.) نیز رنج می برند.

  موضوع دیگری که دانستن اختلالات روانی کودکان را مهم تر می کند اینست که مشکلات کودکان زندگی مراقبت کنندگانشان را نیز به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و به تنش های مختلفی در منزل و محیط کار ختم می شود.

نگرانی زمانی افزوده می شود و اهمیت آن دوچندان می شود که اکثر این کودکان و نوجوانان یا اصلا مورد مراقبت قرار نمی گیرند و یا تحت مراقبت نادرست واقع می شوند.

موانع بر سر راه درمان کودکان و نوجوانان با اختلالات روانی:

• • شناخت نادرست اختلال در آنها به علت عدم آگاهی از انواع اختلالات شایع
  • نبود خدمات مشاوره و روانشناختی با کیفیت ـ  این موضوع سبب شده کمتر از نیمی از کودکان و نوجوانان نیز تحت درمان قرار نگیرند و با مشکلات عدیده ای در بزرگسالی مواجه شوند.
  • وضع اقتصادی نامناسب برخی از خانواده ها ـ علاوه بر پر هزینه بودن درمان، نبود پوشش بیمه ای مناسب نیز مشکلات خانواده را در تامین مخارج آن دو چندان کرده است.
  • فقدان متخصصان آموزش دیده و مجرب ـ متاسفانه مشاورین متخصص و آموزش دیده برای کودک و نوجوان در دسترس نیستند وگاهی مشاهده می شود که افراد شاغل در این حیطه صلاحیت درمان ندارند.

    عوامل موثر بر شیوع اختلالات روانی در بین کودکان و نوجوانان:

 عامل سن: شیوع اختلالات روانی در بین نوجوانان بیش از کودکان است.

عامل جنسیت: شیوع اختلالات روانی در کودکان پسر بیشتر از دختر و در نوجوانان دختر بیش از پسران است. دانشمندان بر این اعتقادند که ۲ عامل سبب این افزایش شیوع در نوجوانی دختران نسبت به پسران می شود اول وقایع استرس زا برای دختران یا بیشتر است و یا آن ها حساس ترند. دوم نحوه تلقی و تفکر آنها نسبت به این وقایع، معمولا دختران خود را عامل ایجاد این وقایع می دانند و یا دچار نشخوار ذهنی هستند.

عوامل اجتماعی ـ اقتصادی ـ فرهنگی:

شیوع اختلالات روانی در بین کودکان و نوجوانان با خانواده های تحصیل کرده و سطح اقتصادی و فرهنگی بالاتر کمتر از سایرین است.

شیوع اختلالات روانی با روش های فرزندپروری و ارزش های فرهنگی و مذهبی خانواده ها همبستگی دارد.

در دهه ۱۹۶۰ “دایانا بامیرمند” با توجه به تحقیقاتی که بر روی تربیت والدین انجام داد روش های تربیتی را به ۴ سبک مختلف تقسیم بندی و ارائه  کرد. این سبک ها شامل: مستبدانه (Authoritarian)، مقتدرانه (Authoritative)، سهلگیرانه (Permissive)، بی اعتنا (Uninvolved) می شوند.